- Της IΩΑΝΝΑΣ ΜΑΡΗ, επίτ. Συμβούλου Επικρατείας, ψυχολόγου, Προέδρου της «Ελληνικής Εταιρείας Προγεννητικής Αγωγής»
Είναι προπαντός αξιοθαύμαστο να αντιλαμβανόμαστε ότι σ’ αυτό το θέμα, το οποίο η σύγχρονη Επιστήμη προσφάτως (τα τελευταία 50-70 χρόνια) επεξεργάσθηκε και ανέπτυξε, στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε μια σαφής γνώση, που τους επέτρεπε να δίνουν συμβουλές και προτροπές στους νέους τόσο μεγάλης ακρίβειας.
Οι αναπτύξεις των φιλοσόφων γι’ αυτό το θέμα είναι ευρύτατες και ευφυέστατες. Θα αναφέρουμε λοιπόν τις πιο χαρακτηριστικές.
«Αρχή Πολιτείας απάσης παίδων τροφή»! έλεγαν:
Ότι δηλαδή η Αρχή της οργάνωσης κάθε Πολιτείας είναι η ανατροφή των παιδιών.
«Πρέπει να αρχίσουμε την αγωγή των παίδων πριν από την γέννησή τους» αποφαίνεται ο Σωκράτης.
Δεν υπάρχει καμία Τέχνη, έλεγε ο Ισοκράτης, η οποία θα μπορούσε να παιδαγωγήσει προς την Αρετή και την Δικαιοσύνη, αυτούς που γεννήθηκαν με κακή φύση.
(«Ουδεμίαν είναι Τέχνην, ήτις τοις κακώς πεφυκόσιν, Αρετήν και Δικαιοσύνην εμποιήσειεν» )
Ήδη ο Πυθαγόρας είχε δώσει γι’ αυτό την εξήγηση: «Σ’ όλα τα έργα σημασία έχει πώς γίνεται η αρχή… Στην οικοδομική τέχνη, σημασία έχει η θέση των θεμελίων, στην ναυπηγική, η κατασκευή της καρίνας… και στην τεκνογονία, το ταίριασμα των ζευγαριών και η αρχή της ζωής…»
«… Γιατί θα ήταν παράλογο, συνεχίζει, ενώ εκείνοι που αγαπούν τους σκύλους και τα πτηνά, να φροντίζουν με κάθε προσοχή για την γέννηση απ’αυτά καλών απογόνων και κάνουν γι’ αυτό κάθε δυνατή προσπάθεια, οι άνθρωποι να μην δίνουν προσοχή στους δικούς τους απογόνους, αλλά να γεννούν τα παιδιά τους όπως τύχει, αδιαφορώντας με κάθε τρόπο… (επίσης και Ιαμβλίχου, Πυθαγορικός βίος, 208 επ.).
Και, συνεχίζει ο Πυθαγόρας:
Η δημιουργία απογόνων «πρέπει να γίνεται με σεβασμό των ορθών νόμων», δηλ. με «σύμπραξη της σωφροσύνης και της οσιότητας» και ότι
«αυτή είναι η αιτία της βιαιότητας πολλών ανθρώπων, ότι από τους πολλούς επιχειρείται η τεκνοποιία με κτηνώδη και αλόγιστο τρόπο» (Ιαμβλίχου, Πυθαγορικός βίος, 208 επ.). Κι αυτό σημαίνει, όπως έχει αλλού ο Μεγάλος Πυθαγόρας αναφέρει, ότι καθώς η δημιουργία μιας νέας ζωής είναι ένα έργο ιερό, μιας άπειρης σοφίας, πρέπει οι άνθρωποι να το προσεγγίζουμε, πρώτα-πρώτα με σοφία, επειδή είναι ένα έργο τεράστιο, που δεύτερο δεν υπάρχει, ούτε ένας άνθρωπος, όσο ευφυής κι αν είναι, είναι δυνατόν να το πλησιάσει με την νοημοσύνη του… Κι έπειτα, πρέπει να το προσεγγίζουμε με θαυμασμό και αίσθηση του θαυμαστού, του ιερού που περιέχει! Είναι δηλαδή αναγκαίο να το προσεγγίσουμε εξ ίσου με τον νου και το πνεύμα μας: με την σωφροσύνη και την οσιότητα!)
«Όχι κατ’ ανάγκην πολλά, αλλά Ωραία παιδιά πρέπει να έχει ο κάθε οίκος…» συνεχίζει ο Πυθαγόρας. “Μόνον έτσι θα ευνομούνται οι πόλεις και θα ευτυχούν οι οίκοι». Μ’ αυτή την αποφθεγματική φράση του, ο Πυθαγόρας εξήγησε ότι αν ήταν να διαλέξουμε μεταξύ πολλών ή ωραίων παιδιών (= στο σώμα και στο πνεύμα εννοούσαν πάντα οι Έλληνες και ποτέ δεν απέβλεπαν μόνον στη φυσική ομορφιά) έπρεπε να επιλέξουμε την ποιοτική σωματική και πνευματική ομορφιά. Αυτή η ποιοτική αξία των παιδιών θα έφερνε αργότερα , κατά την ενηλικίωσή τους , την ποιότητα των έργων τους, δηλαδή την ποιότητα στην Πόλη και τους νόμους της Πόλης και την ευτυχία στην οικογένεια.
Ο Πλάτων στο Στ΄ βιβλίο του «Οι Νόμοι» αναφέρεται στους γάμους και την τεκνογονία):
«Έπρεπε οι νέοι να είναι αποφασισμένοι να προσφέρουν στην πόλη τα ομορφότερα και πιο εύρωστα και δυναμικά παιδιά: «ως καλλίστους και αρίστους εις δύναμιν αποδειξομένους παίδας τη πόλει» (Στ’ 783) Βεβαίως η Πολιτεία θεωρούσε ότι είχε αυτό το δικαίωμα έναντι των νέων, επειδή τους έδινε την παιδεία γι’ αυτό.
Μεγάλη σημασία έπρεπε να έχει για το ζεύγος να αποκτήσει σωστά παιδιά: «την των παίδων ομαλότητα» (Στ’ 773).
«Γι’ αυτόν τον σκοπό άρχοντες-γυναίκες, οι «επίσκοποι επί των γάμων», θα είχαν το ζεύγος υπό την εποπτεία και καθοδήγησή τους.
«Στο διάστημα της τεκνοποιίας πρέπει τα ζεύγη να προσέχουν να μην πράττουν ούτε νοσηρά πράγματα, ούτε βιαιότητες και αδικίες, διότι αυτά εντυπώνονται στα σώματα και τις ψυχές των παιδιών … ».
Το Ζ΄ βιβλίο του Πλάτωνος αναφέρεται ειδικά στην εγκυμοσύνη: «οι γυναίκες, στην διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, έπρεπε ιδιαίτερα να προσέχουν, ώστε να μην δοκιμάζουν ούτε πολλές ηδονές ούτε λύπες, αλλά να ζουν στην περίοδο αυτή τιμώντας την, φροντίζοντας να είναι ήρεμες, χαρούμενες, με καλή διάθεση» (Ζ’ 792).
Και ο Αριστοτέλης (Πολιτικά 1335a-1335b συμπληρώνει: «Η διάνοια της εγκύου πρέπει να είναι ήρεμη, γιατί, κατά την κύηση, τα παιδιά απορροφούν την ζωή από τη μητέρα, όπως τα φυτά από τη γη» μας αναφέρει ο Αριστοτέλης (Πολιτικά 1335a-1335b).
Δεν παρέμεναν όμως στην θεωρητική γνώση. Υπήρχε και πρακτική Διδασκαλία των νέων, αγοριών και κοριτσιών ξεχωριστά. Κι ας μιλήσουμε μόνον για την παιδεία των γυναικών στο ρόλο της Μητέρας.
Θεσμοφόρια: εκπαίδευση των γυναικών στην Μητρότητα, αμέσως μετά τον γάμο τους.
Στις εορτές προς τιμήν της Δήμητρας, τα Θεσμοφόρια, οι ιέρειες της Δήμητρας μυούσαν, δηλαδή εκπαίδευαν τις νεαρές παντρεμένες γυναίκες στον μελλοντικό μητρικό τους ρόλο. Οι γυναίκες ήταν «θεσμοφόρες» ( έφεραν τους θεσμούς), είχαν δηλαδή την ευθύνη της διατήρησης των «θεσμών»: της διατήρησης δηλ. του κάλλους και της αρετής της ελληνικής γενιάς, της «Καλλι-γένειας». Και γι’αυτό το σπουδαίο έργο ήταν αναγκαία η εκπαίδευση των γυναικών, των μελλουσών μητέρων.
Το εξαιρετικό που παρατηρούμε στα παραπάνω αρχαιοελληνικά κείμενα, τα οποία στο αντικείμενό τους είναι νομικά κείμενα πολιτικών θεσμών, σχετικών με την οργάνωση της Πολιτείας, είναι η θεματολογία τους! Και σήμερα, ο πρωτοετής φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου, μαθαίνει ότι το Κράτος, δηλαδή η Πολιτεία συντίθεται από τρεις παράγοντες: από τη Χώρα, τον Λαό και την Εξουσία. Και ότι ο Λαός είναι ο κυριότερος παράγων ενός Κράτους. Δεν πέρασε όμως από τον Νου κανενός σύγχρονου νομοθέτη να εξηγήσει, και να εμπνεύσει τους νέους, με βάση την επιστήμη της εποχής του, πώς θα δημιουργήσουν έναν υγιή και άξιο λαό, πολίτες του αύριο!
ΟΙ Αρχαίοι Φιλόσοφοι όμως, που δεν « αεροβατούσαν», όπως πιστεύουμε για την Φιλοσοφία, ούτε ασχολήθηκαν με ασχετοσύνες δευτερεύουσες και τυπολατρικές, εισήλθαν κατ’ ευθείαν στην ουσία του θέματος. Και η ουσία του θέματος μιας Πολιτείας, που επιθυμούμε να έχει λαό Υγιή και Άξιο, είναι να διδαχθούν και να μάθουν οι νέοι, μέλλοντες γονείς, πώς να δημιουργήσουν μια Υγιή και Άξια Νέα Γενιά, δηλαδή τον λαό του αύριο, διότι από τους νέους αυτούς του σήμερα εξαρτάται το θέμα αυτό.
Με τέτοια Σοφία που ήταν προικισμένοι οι πρόγονοί μας, καθόλου να μην εκπλησσόμαστε αν εκείνοι δημιούργησαν ένα τέτοιο πολιτισμό στην αρχαία Ελλάδα! Γεννήσεις εξαιρετικών ανθρώπων είδαν το φως σ’ αυτόν εδώ τον τόπο!
Η δική μου έκπληξη είναι μόνον: γιατί δεν τους μιμούμαστε!
Έχουμε κάθε δικαίωμα! Ως Έλληνες που είμαστε κατέχουμε τα ελληνικά πνευματικά δικαιώματα!!!
