Μια από τις σημαντικότερες μάχες της Ελληνικής Επανάστασης έλαβε χώρα γύρω από το ορεινό χωριό Βαλτέτσι της Μαντινείας (12 χιλιόμετρα δυτικά της Τρίπολης) στις 12 και στις 13 Μαΐου του 1821, σημαίνοντας σημαντική νίκη για τους Έλληνες.
Τέσσερις μήνες σχεδόν από αυτή τη σπουδαία μάχη θα ακολουθήσει η Άλωση της Τριπολιτσάς.
Ελληνικά στρατόπεδα στο Βαλτέτσι, το Χρυσοβίτσι και την Πιάνα είχαν δημιουργηθεί από τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ύστερα από τη μάχη στο Λεβίδι στις 14 Απριλίου 1821.
Για τους Τούρκους, το Βαλτέτσι ήταν μεγάλης στρατηγικής σημασίας και για αυτό στις 25 Απριλίου 1821 προχώρησαν σε επίθεση έναντι των Ελλήνων στην περιοχή. Οι υπερασπιστές ξαφνιάστηκαν από αυτή την επίθεση και αποσύρθηκαν, με αποτελέσμα το χωριό να παραδοθεί στις φλόγες. Ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος πίστευε πως οι Τούρκοι θα κατευθύνονταν στα Βέρβαινα, βρέθηκε αμέσως στο Βαλτέτσι, για να ανασυγκροτήσει το στρατόπεδο.
Από την Επάνω Χρέπα έγιναν αντιληπτά τα σήματα καπνού πως τουρκικός στρατός κατευθύνεται προς το Βαλτέτσι από τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος με 800 άνδρες έσπευσε στην περιοχή, έχοντας ειδοποιήσει και τον Δημήτριο Πλαπούτα που βρισκόταν στην Πιάνα.
Η μάχη στο Βαλτέτσι είχε ξεκινήσει, με τον Ρουμπί και τους άνδρες του να έχουν περικυκλώσει και να έχουν συντρίψει τους οχυρωμένους στον ανατολικό και βορειοανατολικό προμαχώνα. Ο Γέρος όμως του Μοριά καταφέρνει να να καταλάβει ένα ύψωμα και άρχισε να χτυπά τους Τούρκους. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας κατέφθασε και ο Πλαπούτας, ο οποίος με τη σειρά του επιτέθηκε εναντίον τους. Σύντομα, οι Έλληνες άρχισαν να παίρνουν το επάνω χέρι έναντι των Τούρκων.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας, οι εχθροπραξίες σταμάτησαν, με τους δυο αντιπάλους να διατηρούν τις θέσεις του.
Από το Χρυσοβίτσι ο Κολοκοτρώνης είδε τα σήματα καπνού από, ότι τουρκικός στρατός, και με Η μάχη στο Βαλτέτσι, εν τω μεταξύ, είχε ανάψει. Ο Ρουμπί με τους άνδρες του προσπαθούσε να περικυκλώσει και να συντρίψει τους οχυρωμένους Ο Κολοκοτρώνης, όμως, κατόρθωσε Η κατάσταση σύντομα άλλαξε και οι άνδρες του Ρουμπί κινδύνευαν να εγκλωβιστούν από τους Έλληνες. Παρά τις όποιες ενισχύσεις από τον Μουσταφάμπεη μάχη συνεχιζόταν με πείσμα.
Αργά το βράδυ η μάχη σταμάτησε και το πρωί της 13ης Μαΐου, ο Κολοκοτρώνης κατόρθωσε να διασπάσει τον τουρκικό κλοιό και να ανεφοδιάσει τους οχυρωμένους με τροφές και πολεμοφόδια. Παράλληλα, το ίδιο βράδυ ήρθαν και ενισχύσεις από τα Βέρβενα.
Η μάχη συνεχιζόταν και το επόμενο πρωί. Ο Μουσταφάμπεης, κρίνοντας πως οι τουρκικές δυνάμεις – και μάλιστα αφού πληροφορήθηκε πως θα έρθουν νέες ενισχύσεις των Ελλήνων από τους Νικηταρά και Γιάννη Κολοκοτρώνη- δεν θα αντέξουν, διατάσσει υποχώρηση τους.
Οι Έλληνες βλέποντας πως οι Τούρκοι υποχωρούν, παίρνουν θάρρος, βγαίνουν από τα ταμπούρια και τους τρέπουν σε άτακτη φυγή. Για τους Τούρκους οι απώλειες ανήλθαν σε 514 νεκρούς και 635 τραυματίες ενώ οι Έλληνες μετρούσαν μόλις 4 νεκρούς και 17 τραυματίες. Ακόμη, στα χέρια των Ελλήνων πέφτουν και σημαντικός αριθμός όπλων, ικανά να εξοπλίσουν 4.000 άνδρες.
Ο λαός μας έχει υμνήσει αυτή τη σημαντική νίκη του αγώνα που κράτησε 23 ώρες με το δημοτικό τραγούδι «Το Βαλτέτσι» ενώ και ο ποιητής Ισίδωρος Καρδερίνης θέλοντας να τιμήσει τον σπουδαίο αρχιστράτηγο για τη σημαντική του αυτή νίκη του αφιερώνει τους παρακάτω στίχους.
Ω Γέρο του Μοριά κι ηρωικέ αρχιστράτηγε της Επανάστασης του 1821
Στο Ραμαβούνι άνοιξες τα φωτερά σου μάτια μέσα σ’ ενός δέντρου τη σκιά
Η λεβέντική σου κορμοστασιά ποτέ δεν προσκύνησε μπροστά σε κανέναν
Και τ’ όνειρό σου για τη λευτεριά μες στα στήθια σου τ’ αντρειωμένα.
Εσύ ηγήθηκες της μεγάλης νίκης στο Βαλτέτσι με σχέδιο καλοζυγισμένο
Κι όταν μπήκες στην Τριπολιτσά έκοψες τον πλάτανο τον αιματοποτισμένο
Τα κόκκινά του φύλλα σκόρπισαν απ’ τ’ αγέρα τα πνευμόνια τα οργισμένα
Και της ημισελήνου το γιαταγάνι μες στο γλαυκό ποτάμι τσακισμένο.
Ω Γέρο του Μοριά και θρυλικέ αρχιστράτηγε της Επανάστασης του 1821
Όταν ο στρατός σου νίκησε στα Δερβενάκια δάκρυσε από χαρά η Παναγιά
Απ’ τα ουράνια τα γαληνεμένα ξεχύνονταν πάλλευκα πουλιά ένα ένα
Και μες στην καλοκαιριά ρόδα άνθιζαν στων Ελλήνων την καρδιά.
Ακολουθεί το πρόγραμμα του εορτασμού της ιστορικής μάχη στο Βαλτέτσι:
Εκδηλώσεις τιμής και μνήμης θα πραγματοποιηθούν για τον εορτασμό της Επετείου της Ιστορικής Μάχης του Βαλτετσίου την Κυριακή 14 Μαΐου 2023 στην Τοπική Κοινότητα Βαλτετσίου του Δήμου Τρίπολης.
Ακολουθεί αναλυτικά το πρόγραμμα:
Σάββατο 13 Μαΐου 2023: Γενικός Σημαιοστολισμός στην Τοπική Κοινότητα Βαλτετσίου του Δήμου Τρίπολης από της 8ης πρωινής ώρας της 13ης μέχρι και την δύση του ηλίου της 14ης Μαΐου 2023.
ΚΥΡΙΑΚΉ 14 Μαΐου 2023:
07:00 π.μ.: Θα σημάνουν χαρμόσυνα οι καμπάνες του Ιερού Ναού Κοίμησης της Θεοτόκου του Βαλτετσίου. Τέλεση ακολουθίας του Όρθρου και θείας Λειτουργίας.
10.00 π.μ.: Τέλεση επίσημης Δοξολογίας στον Ιερό Ναό Κοίμησης της Θεοτόκου Βαλτετσίου.
10.15 π.μ.: Εντός του ναού, θα εκφωνηθεί ο Πανηγυρικός της ημέρας από την Φιλόλογο Αικατερίνη Κόκλα – Μυλωνά.
10.30 π.μ.: Συγκέντρωση των Επισήμων στο χώρο του Μνημείου των Ηρώων, όπου θα ψαλεί επιμνημόσυνη δέηση. Κατάθεση στεφάνων από τις παριστάμενες Αρχές και τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των ενδόξων νεκρών. Ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.
10.45 π.μ.: Παραδοσιακοί χοροί.
Στις εκδηλώσεις θα παρευρεθεί αντιπροσωπεία του Σκοπευτικού Συλλόγου Παραδοσιακών Όπλων Πάτρας.
