- Του ΗΛΙΑ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ
Επί ενάμιση και πλέον αιώνα όλοι, ή σχεδόν όλοι, έγραφαν και μιλούσαν για «άλωση» της Τριπολιτσάς, ενώ κανείς δεν είχε ποτέ γράψει ή μιλήσει για «απελευθέρωση».
Επικρατούσε, και δικαίως, η άποψη ότι αφού η πόλη πολιορκήθηκε επί τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον από τις αρχές Μαΐου μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου 1821), όταν επιτέλους κυριεύθηκε και έπεσε στα χέρια των πολιορκητών της, «αλώθηκε» (από το αρχαίο ρήμα «αλίσκομαι»).
Όμως, εδώ και μερικά χρόνια, διάφοροι μεμονωμένοι αρκαδιογράφοι, μη ειδικοί ιστορικοί ή γλωσσολόγοι, άρχισαν να χρησιμοποιούν τη λέξη «απελευθέρωση», ίσως γιατί θεωρούν τη λέξη «άλωση» υποτιμητική ή λανθασμένη.
Επιθυμώ να σημειώσω ότι:
1. Αυτός ο «λεκτικός νεωτερισμός» είναι αποτέλεσμα αδικαιολόγητης παρεξήγησης και υπερβάλλοντος, αλλά αβάσιμου, πατριωτικού ζήλου. Αυτοί που χρησιμοποιούσαν επί τόσες δεκαετίες τη λέξη «άλωση», ή άλλες με το ίδιο νόημα, αλλά ποτέ τη λέξη «απελευθέρωση», κάτι ήξεραν περισσότερο από εμάς, που η σχέση μας με την παλαιότερη μορφή της γλώσσας μας δεν είναι η καλύτερη δυνατή, ούτε διανοείται κανείς βέβαια να αμφισβητήσει την εθνική ευαισθησία τους.
2. Η λέξη «άλωση» εκφράζει κατά τον καλύτερο και ορθότερο τρόπο, και από πλευράς στρατιωτικής, το ιστορικό γεγονός που συνέβη στις 23 Σεπτεμβρίου 1821. Όταν μια πόλη που περιβάλλεται από υψηλό τείχος, πολιορκείται στενά επί πέντε-έξι μήνες και τελικά πέφτει στα χέρια των πολιορκητών της, κατά πρώτο και κύριο λόγο «αλώνεται». Αυτή τη λέξη («άλωση») χρησιμοποιούν οι περισσότεροι μεγάλοι ιστορικοί μας, παλαιοί και νέοι, (Κων. Παπαρρηγόπουλος, Σπ. Τρικούπης, Ιω. Φιλήμων, Διον. Κόκκινος, η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών, ο κατεξοχήν ιστορικός της Τριπολιτσάς Τάσος Αθ. Γριτσόπουλος, κ.ά.). Δεν ήξεραν αυτοί και ξέρουμε εμείς σήμερα, που χωρίς να είμαστε ειδικοί θέλουμε να έχουμε γνώμη επί παντός του επιστητού; Αλλά και οι απομνημονευματογράφοι του Αγώνα (Καν. Δεληγιάννης, Φωτάκος), ακόμα και σκληροί δημοτικιστές, όπως ο Γιάνης Κορδάτος, χρησιμοποιούν τη λέξη «άλωση». Κανένας από αυτούς δεν έχει χρησιμοποιήσει τη λέξη «απελευθέρωση».
3. Η λέξη «άλωση» εκφράζει ένα πραγματικό στρατιωτικό γεγονός και δεν έχει αξιολογικό ή ιδεολογικό χαρακτήρα, δεν έχει σχέση δηλαδή με το ποιος είναι πολιορκητής και ποιος πολιορκούμενος, όπως εκ συγχύσεως νομίζεται. Η σύγχυση οφείλεται στην άποψη ότι, επειδή τάχα χρησιμοποιούμε τη λέξη για την Κωνσταντινούπολη, που αλώθηκε από τους Τούρκους, δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε την ίδια λέξη και στην περίπτωση της Τριπολιτσάς, επειδή η κυρίευση έγινε από Έλληνες!
Είναι αλήθεια ότι πολλοί απομνημονευτές και ιστορικοί, που δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη άλωση, χρησιμοποιούν άλλες συνώνυμες, όμως γλωσσικά και ιστορικά ορθές, όπως «πτώση» (Θεόδ. Κολοκοτρώνης, Π. Π. Γερμανός, Αμβρ. Φραντζής, Φωτάκος), «πάρσιμο» (Δημ. Φωτιάδης, Σπ. Μελάς), «εκπολιόρκηση» (Νικ. Σπηλιάδης), «κυρίευση» (Φωτάκος), κλπ. Αυτές είναι ορθές και ακριβείς λέξεις και μπορούμε άφοβα να τις χρησιμοποιούμε, αλλά γιατί να τις προτιμήσουμε από την καθιερωμένη από τους ιστορικούς μας «άλωση»;
4. Μην ξεχνάμε ότι αυτό που συνέβη στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 δεν οδήγησε στην «απελευθέρωση» της Τριπολιτσάς, δεδομένου ότι τέσσερα χρόνια αργότερα η πόλη κατακτήθηκε και πάλι από τους Τούρκο-αιγύπτιους του Ιμπραήμ, έγινε το ορμητήριο και η βάση τους μέχρι το 1828, καταστράφηκε τελείως λίγο πριν από την αναχώρησή τους και μόνον τότε περιήλθε οριστικά στα χέρια των Ελλήνων! Μιλάμε για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, της Άρτας, των Γιαννιτσών, της Θεσσαλονίκης, κ.ά, γιατί εκεί πράγματι ο στρατός μπήκε ως ελευθερωτής των πόλεων και αυτομάτως τις ενέταξε στην αγκαλιά της ελεύθερης ήδη ελληνικής πατρίδας. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 με την Τριπολιτσά. Επομένως στην περίπτωση της Τριπολιτσάς η «απελευθέρωση» δεν ήταν ούτε το άμεσο και τελικό αποτέλεσμα!
Ας εξακολουθούμε λοιπόν χωρίς να ντρεπόμαστε να χρησιμοποιούμε τη λέξη «άλωση», τιμώντας έτσι και το γεγονός της 23ης Σεπτεμβρίου 1821, αλλά και σεβόμενοι τους μεγάλους ιστορικούς του έθνους μας, και κυρίως τον Παπαρρηγόπουλο, που έγραψαν για αυτό το σημαντικό ιστορικό γεγονός και το χαρακτήρισαν ως «άλωση» και όχι ως «απελευθέρωση». Αυτοί κάτι παραπάνω ήξεραν από εμάς! Ας μην κάνουμε σήμερα εμείς τους πολύξερους ιστορικούς και τους γλωσσικούς αποδομητές και «επαναστάτες», χωρίς να είμαστε ιστορικοί ή γλωσσολόγοι!
