ΤΗΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ
Ως φοιτήτρια του τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών, θυμάμαι σε μια διάλεξη τον καθηγητή μας Νικόλαο Ζαχαριά, να μας θέτει ως ερώτημα πόσα είναι τα λαογραφικά μουσεία στη Μεσσηνία.
Άλλοι απάντησαν 100, άλλοι 60, άλλοι λιγότερα, καμία απάντηση όμως δεν κατάφερε να πλησιάσει τον πραγματικό αριθμό. Τότε, χαμογελώντας ο κ. Ζαχαριάς μας απάντησε πως τα λαογραφικά μουσεία είναι όσα και τα χωριά της Μεσσηνίας.
Με είχε εντυπωσιάσει εκείνη η απάντηση, η πραγματικότητα όμως έρχεται να το επιβεβαιώσει, αυτή τη φορά και στην Αρκαδία. Σε κάθε γωνιά της, σχεδόν σε κάθε χωριό της θα συναντήσει κανείς ένα λαογραφικό μουσείο.
Πολλοί θα πουν πως μια επίσκεψη σε ένα τέτοιου είδους μουσείου είναι βαρετή και λίγο πολύ τα περισσότερα εκθέματα τα έχουν ξαναδεί. Και όμως. Το καθένα διατηρεί τη μοναδική ιστορία του τόπου, στον οποίο στεγάζεται και κρύβει αμέτρητους θησαυρούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Λαογραφικό Μουσείο στις Κολλίνες Αρκαδίας, το οποίο μπορεί να είναι ταπεινό ―σίγουρα με τη σημαντική υποστήριξη τοπικών παραγόντων θα μπορούσε να αναδιαμορφωθεί και πολλά αντικείμενα να συντηρηθούν― αλλά μπορεί με βεβαιότητα να συναγωνιστεί άλλα του είδους του, καθώς διαθέτει μια πλούσια συλλογή τόσο σε εκθέματα όσο και σε αρχειακό υλικό.
Εισερχόμενοι στο χωριό και κατευθυνόμενοι προς την κεντρική πλατεία, θα αντικρύσετε στα αριστερά σας την πινακίδα του μουσείου, η οποία σας οδηγεί στον χώρο του παλιού Δημοτικού σχολείου του χωριού.
Το Δημοτικό Σχολείο Κολλινών άρχισε να κατασκευάζεται το 1926 και ολοκληρώθηκε το 1933. Από το 1998, ο δεύτερος όροφός του, στον οποίο στεγαζόταν το γραφείο των δασκάλων και του διευθυντή, η αίθουσα των σχολικών εκδηλώσεων καθώς και οι αίθουσες της Γ’ έως της Στ’ τάξης, φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο δημιουργήθηκε από τον τοπικό Σύλλογο Φίλων Σκιρίτιδας.
«Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κανένα από τα αντικείμενα που έχουμε εδώ, όλα είναι σημαντικά για εμένα» εξομολογείται ο Παναγιώτης Πράσινος, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου Φίλων Σκιρίτιδας και ψυχή του μουσείου, οδηγώντας μας στον δεύτερο όροφο.
Ανεβαίνοντας τις σκάλες, τα πρώτα αντικείμενα που βλέπει κανείς είναι τεράστια δοχεία, μέσα στα οποία αποθήκευαν διαφόρων ειδών αλκοολούχα ποτά, όπως κρασί και τσίπουρο.
Ένα στιγμιότυπο της παλιάς καθημερινής ζωής και του τρόπου διακόσμησης των σπιτιών παρουσιάζεται στην πρώτη αίθουσα. Το σιδερένιο κρεβάτι με τα υφαντά στρωσίδια, δίπλα από το τζάκι και τα λογής λογής σκεύη οικιακής χρήσης συνθέτουν μια νοσταλγική εικόνα. Σε αυτή την αίθουσα, ξεχωρίζουν το ξύλινο «φτυάρι», το οποίο χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή των καρβελιών, στο πάνω μέρος του οποίου ακόμα διακρίνεται το κάψιμο, που υπέστη κατά τη διάρκεια πυρπόλησης των σπιτιών του χωριού από τους Γερμανούς αλλά και ένα ιδιαίτερο ξύλινο μελίσσι, στο οποίο εντοπίζονται ακόμα υπολείμματα κεριού.
Ακολουθεί η δεύτερη αίθουσα, η οποία βρίσκεται υπό διαμόρφωση και όπως μας επισημαίνει ο κ. Πράσινος αναμένεται να εκτίθενται σε αυτή εργαλεία που σχετίζονται με την παραγωγή κρασιού και της διαδικασίας του οργώματος. Το χωριό, τις παλαιότερες δεκαετίες, φημιζόταν για το μοναδικής ποιότητας κρασί που παρήγαγε, που το εμπορευόταν στη Σπάρτη.
Φυσικά, από το Λαογραφικό Μουσείο δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι παραδοσιακές φορεσιές ανδρών και γυναικών. Στην τρίτη αίθουσα, μέσα σε προθήκες, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε μοναδικές αυθεντικές φορεσιές, οι οποίες παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία με τις «πουκαμίσες» (τοπική φορεσιά) της Νεστάνης. Μαντήλια, ταγάρια, υφαντά και καλοδιατηρημένοι αργαλειοί, που νομίζεις πως τώρα δα σε λίγο θα ξεκινήσουν να δουλεύουν μπροστά στα μάτια σου.
Η περιήγηση ολοκληρώνεται στην τέταρτη αίθουσα, η οποία σίγουρα θα φέρει δάκρυα στα μάτια όσων φοίτησαν στο δημοτικό σχολείο τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Ξύλινα θρανία, η πλάκα πάνω στην οποία έγραφαν, ο παλιός μαυροπίνακας και η σκηνή, χώρος διεξαγωγής των σχολικών γιορτών ξαναζωντανεύουν τη σχολική ζωή του τότε. Βιβλία, γραμμένα από άτομα με καταγωγή από τις Κολλίνες καθώς και παλιά σχολικά εγχειρίδια ―ανάμεσά τους ξεχωρίζει αναγνωστικό της Στ΄ τάξης, το οποίο χρονολογείται το 1910― φυλάσσονται στις επιβλητικές ξύλινες βιβλιοθήκες.
«Εκτός από την πλούσια συλλογή παλιών βιβλίων και περιοδικών, υπάρχει και σημαντικό φωτογραφικό αρχείο» σημειώνει ο κ. Πράσινος.
Ταξινομημένες σε φακέλους, φωτογραφίες από διάφορες εκφάνσεις της ζωής του χωριού όπως την εργασία, την οικογένεια, τα πανηγύρια αποτελούν «παράθυρα» γνωριμίας των νέων με το πώς ντύνονταν, πώς διασκέδαζαν και πώς ζούσαν οι παλαιότεροι.
Ο Σύλλογος Φίλων Σκιρίτιδας αξιοποιώντας το παραπάνω υλικό, τμήμα του οποίου υπάρχει και ψηφιοποιημένο στην ιστοσελίδα του συλλόγου http://kollines.gr/kollines/ , δημιουργεί κάθε χρόνο θεματικά ημερολόγια, όπου ο κάθε μήνας φέρει και από μια φωτογραφία. Παλαιότερες εκδόσεις είχαν ως θεματική τους την κοινοτική εργασία, τις παρέες που διασκέδασαν ή τις εκκλησίες του χωριού.
«Το θέμα του ημερολογίου για το 2024, που θα κυκλοφορήσει θα είναι οι ιερείς που λειτούργησαν στο χωριό» σημειώνει ο κ. Πράσινος.
Συγκεκριμένες φωτογραφίες, με δική του επιμέλεια, επιλέγονται και εκτίθενται στον διάδρομο, που οδηγεί στο γραφείο του διευθυντή. Η επόμενη έκθεση που βρίσκεται στα «σκαριά» περιλαμβάνει ένα σημαντικό αριθμό ασπρόμαυρων φωτογραφιών με θέματα όπως ανδρικές και γυναικείες ενδυμασίες, παρέες γυναικών καθώς και πορτρέτα διαφόρων ατόμων.
Η μοναδική αυτή έκθεση φωτογραφίας θα είναι ανοιχτή για το κοινό κάθε ημέρα από τις 19:00-22:00, ενώ τις Κυριακές θα είναι διαθέσιμη από τις 10:00-12:00 και 19:00-22:00, με τον κ. Παναγιώτη Πράσινο να είναι εκεί, για να σας ξεναγήσει στον χώρο.
Για οποιαδήποτε απορία είτε για τον κανονισμό επίσκεψης σχολείων την επερχόμενη σχολική χρονιά, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Σύλλογο Φίλων Σκιρίτιδας στην ηλεκτρονική διεύθυνση: info@kollines.gr
Αγγελική Γεωργοπούλου
