- Τι λένε οι ειδικοί του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. Αρκαδίας «Ανέλιξη»
Αύξηση της χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου από τους εφήβους, ανεξάρτητα με το εάν αυτοί καπνίζουν ή όχι παραδοσιακά τσιγάρα, παρατηρείται την τελευταία πενταετία.
Αναλυτικότερα, περισσότεροι από 2 στους 5 μαθητές του Λυκείου (44%) αναφέρουν ότι έχουν κάνει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έστω και μία φορά, ενώ 1 στους 8 (13%) κάνει χρήση αυτήν την περίοδο. Μάλιστα, την τελευταία 5ετία έχει αυξηθεί το ποσοστό των 16χρονων (μαθητές της Α΄ Λυκείου) που έχουν κάνει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έστω και μια φορά στη ζωή τους (από 19% το 2015 σε 35% το 2019) αλλά και όσων κάνουν χρήση αυτήν την περίοδο (από 7% σε 11%).
«Το πιο ανησυχητικό είναι πως 4 στους 5 μαθητές Λυκείου, δηλαδή περίπου το 85%, θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου 1-2 φορές, ενώ μικρότερα ποσοστά όπως το 73% και το 58% θεωρούν ακίνδυνο τόσο τον ναργιλέ όσο και τον πειραματισμό με το θερμαινόμενο τσιγάρο.» σημειώνει η κοινωνιολόγος του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. Αρκαδίας «Ανέλιξη», Φωτεινή Τραχανά.
Τα νέα αυτά στοιχεία που ήρθαν στο φως μέσα από την πανελλήνια έρευνα στον μαθητικό πληθυσμό (16- 18 ετών) για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών (Espad 2019), στη διεξαγωγή της οποίας συνέβαλε και το Κέντρο Πρόληψης Αρκαδίας, κάνουν ολοένα και πιο επιτακτική την ανάγκη αναπροσαρμογής των προγραμμάτων πρόληψης στις νέες συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.
Ποια είναι όμως η κατάλληλη ηλικία, για να μιλήσουμε στα παιδιά για το κάπνισμα και ίσως να προλάβουμε την επαφή τους με αυτό;
«Η ηλικία του Δημοτικού θεωρείται η πλέον πρόσφορη για την πρόληψη του καπνίσματος, καθώς το παιδί δεν έχει ακόμη ξεκάθαρα διαμορφωμένες απόψεις και στάσεις απέναντι στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. Μάλιστα, σε αυτή την ηλικία διαμορφώνει τις σχετικές απόψεις από την πληροφόρηση που αντλεί από την οικογένεια και το σχολείο, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει αργότερα στην εφηβεία» παρατηρεί η ψυχοπαιδαγωγός του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. Αρκαδίας «Ανέλιξη», Μαρία Βουδούρη.
Η ενεργή συμμετοχή γονέων και εκπαιδευτικών σε προγράμματα πρόληψης αποτελεί τη «συνταγή της επιτυχίας» για πιο θετικά αποτελέσματα. Ιδιαίτερα οι γονείς, τη συμπεριφορά των οποίων τα παιδιά «μιμούνται», χρειάζονται την απαραίτητη στήριξη από τους ειδικούς, καθώς δυσκολεύονται πολλές φορές να συνομιλήσουν με τα παιδιά τους για θέματα που αφορούν τις εξαρτήσεις.
«Οι γονείς γενικότερα αποτελούν σημαντικά πρότυπα για τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Επομένως η καπνιστική συμπεριφορά τους, διευκολύνει την αποδοχή εκ μέρους του εφήβου ενός τσιγάρου, όταν του προσφερθεί» παρατηρεί η κυρία Τραχανά με την κυρία Βουδούρη να συμπληρώνει πως «γονείς που καπνίζουν στο σπίτι σημαίνει ακόμη ευκολότερη πρόσβαση σε τσιγάρα για τα παιδιά».
Η αποχή από το τσιγάρο μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από την ευαισθητοποίηση, την κατανόηση των προστατευτικών παραγόντων αλλά και των κινδύνων για την υγεία, την ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας και τη δημιουργία μιας υποστηρικτικής σχέσης με τα παιδιά.
Το τρίπτυχο, λοιπόν, παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικοί είναι και ο κεντρικός αποδέκτης των προγραμμάτων πρόληψης, που διοργανώνει το Κέντρο Πρόληψης Αρκαδίας.
«Φέτος για το θέμα του καπνίσματος συνεργαστήκαμε με τη Δημόσια Βιβλιοθήκη και με σχολεία που ζήτησαν να δουλέψουμε από κοινού. Απευθυνθήκαμε σε ομάδες παιδιών Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου, κάνοντας μια ή δύο συναντήσεις μαζί τους, όπου μέσα από βιωματικές και συμμετοχικές διαδικασίες διευρύναμε τη στάση και τις γνώσεις που έχουν ήδη τα παιδιά απέναντι στο θέμα του καπνίσματος, ενώ στη συνέχεια διαλύσαμε μύθους που συνοδεύουν αυτή τη συμπεριφορά. Τέλος, τα εκπαιδεύουμε στο να μάθουν να υποστηρίζουν τη θέση τους και να μπορούν να αρνηθούν στην περίπτωση που κάποιος θα τους προτείνει να καπνίσουν» εξηγεί η κ. Βουδούρη.
Σειρά έχουν οι γονείς, για τους οποίους το Κέντρο Πρόληψης Αρκαδίας πραγματοποίησε ένα βιωματικό σεμινάριο 10 δίωρων εβδομαδιαίων συναντήσεων με θέμα: «Η πρόληψη του καπνίσματος στην προεφηβεία» ώστε να έχουν την ευκαιρία μέσα από την ανταλλαγή απόψεων, εμπειριών και προβληματισμών να «οπλιστούν» με τα κατάλληλα εφόδια για την αντικαπνιστική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.
Τέλος, από την εξίσωση δεν μπορούν να λείπουν οι εκπαιδευτικοί, καθώς ο σημαντικότερος πυλώνας της παιδείας των παιδιών μετά το οικογενειακό περιβάλλον, είναι το σχολείο.
«Κάνοντας χρήση του υλικού αγωγής υγείας «Κάπνισμα; Όχι εμείς!», το οποίο έχει αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, δώσαμε τα απαραίτητα «εργαλεία» στους δασκάλους, ώστε να καταφέρουν να «επικοινωνήσουν» στους μαθητές τους με το καλύτερο τρόπο την αντικαπνιστική κουλτούρα» επισημαίνει η κ. Τραχανά.
Στόχος του Κέντρου Πρόληψης Αρκαδίας, αλλά και των 75 Κέντρων που λειτουργούν σε ολόκληρη τη χώρα είναι να συμβάλλουν τα μέγιστα στην ενίσχυση της αντικαπνιστικής κουλτούρας, σχεδιάζοντας με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς ακόμη περισσότερες σχετικές με το κάπνισμα εκπαιδεύσεις σε δασκάλους και παιδιά.
Αγγελική Γεωργοπούλου
