- Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ
Ένας βαθύς αναστεναγμός ανακούφισης βγήκε από τα σωθικά των Βρυξελλών μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τουσκ ως πρωθυπουργού της Πολωνίας. Μετά από οχτώ χρόνια διακυβέρνησης από το Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), η Πολωνία κάνει την έκπληξη και στρέφεται φιλοευρωπαϊκά. Μετά το Brexit, την εκλογή ακροδεξιών – δεξιών κυβερνήσεων σε Ολλανδία, Φινλανδία, Σουηδία και φυσικά την Ουγγαρία του Ορμπάν, φάνταζε ότι η ηγέτιδα δύναμη των χωρών του Βίσεγκραντ, Πολωνία, θα συνέχιζε στον ίδιο δρόμο.
Η οργή των Πολωνών, όμως, εναντίον του κυβερνώντος PiS έφερε στις κάλπες το 73% των πολιτών, ποσοστό ρεκόρ, αποδοκιμάζοντας το κόμα του πρώην πρωθυπουργού Μοραβιέτσκι, για διαφθορά, διάβρωση της Δικαιοσύνης και περιστολή των ατομικών ελευθεριών κυρίως στην απαγόρευση των αμβλώσεων. Στην οχταετή διακυβέρνση του PiS, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάγωσε κονδύλια συνολικού ύψους 30 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, λόγω της μη εκπλήρωσης προϋποθέσεων σχετικά με την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Παρόλα αυτά, οι ευρωσκεπτικιστές κατάφεραν να ενισχύσουν την οικονομία της Πολωνίας, διπλασιάζοντας τους μισθούς και μειώνοντας την ανεργία κατά το ήμισυ.
Το οικονομικό θαύμα της Πολωνίας, όμως, έχει αδύνατα σημεία. Από τη μία πλευρά το πάγωμα των κονδυλίων της ΕΕ και από την άλλη η οικονομική επιβράδυνση της Γερμανίας, του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της Πολωνίας, έχει προκαλέσει ήδη τριγμούς στην πολωνική οικονομία. Μεγάλο μέρος των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στην Πολωνία προέρχεται από τη Γερμανία και αφορούν τη μεταποίηση, γεγονός που την καθιστά επιρρεπή στις οικονομικές διακυμάνσεις της γερμανικής οικονομίας. Το εμπάργκο στο φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο που ελάμβανε η γερμανική βιομηχανία, έχει προκαλέσει σημαντική επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας και οι επιπτώσεις φαίνονται ήδη στην Πολωνία.
Επίσης, κανένα άλλο κράτος του ΝΑΤΟ δεν ξοδεύει τόσα πολλά για εξοπλισμούς όσο η Πολωνία. Το βασικό ερώτημα είναι πού βρίσκει τόσα πολλά κεφάλαια η χώρα. Μιλάμε για δαπάνη ίση με το 4% του ΑΕΠ με σκοπό να φθάσει στο 5% το 2024. Οι αντιδράσεις στο εσωτερικό είναι πολλές, αφού οι Πολωνοί αντιλαμβάνονται ότι ο κρατικός προϋπολογισμός φορτώνεται με δισεκατομμύρια ευρώ χρέη σε εξοπλισμούς και αναρωτιούνται τι σημαίνει αυτό για την παιδεία και την υγεία. Τελευταίο «επεισόδιο» είναι η σύναψη τον Ιούλιο δανειακής σύμβασης 17 δισεκατομμυριών ευρώ με τη Νότια Κορέα, κύριο προμηθευτή όπλων της Βαρσοβίας μετά τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον δεν πρέπει πάντως να έχει παράπονο, έχει ήδη εξασφαλίσει ένα εξοπλιστικό πακέτο 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η εκλογή Τουσκ μπορεί να έφερε χαμόγελα στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, αλλά το ζήτημα της επέλασης του ευρωσκεπτικισμού παραμένει. Η Πολωνία από τον Σεπτέμβριο είχε ανακοινώσει ότι δεν θα στείλει άλλα όπλα στην Ουκρανία, με τον πρώην πρωθυπουργό Μοραβιέτσκι να κατηγορεί ευθέως τον Ζελένσκι ότι αθέτησε τη συμφωνία για το σιτάρι. Δηλαδή, μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία για την ασφαλή διέλευση μέσω της Οδησσού πλοίων κατάφορτων με ουκρανικό σιτάρι, το Κίεβο αναζήτησε εναλλακτικές οδούς μεταφοράς μέσω της Ανατολικής Ευρώπης. Εκεί δημιουργήθηκε σοβαρό ζήτημα ανταγωνισμού, καθώς η μαζική είσοδος φθηνών σιτηρών υπονόμευσε την αξία της τοπικής παραγωγής. Παρότι η Ε.Ε. απαγόρευσε την εισαγωγή ουκρανικών σιτηρών σε Πολωνία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία, στα τέλη του περασμένου Σεπτέμβρη ήρε την απαγόρευση, με την ένταση στις διμερείς σχέσεις να αυξάνεται ανησυχητικά.
Η υποστήριξη της υποψηφιότητας του Ντόναλντ Τουσκ από την Ε.Ε. κατέστη αναγκαία, προκειμένου να μην διαρραγεί το αντιρωσικό μέτωπο, τώρα ειδικά που η Ευρώπη θα αναγκαστεί να σηκώσει το βάρος της οικονομικής υποστήριξης της ουκρανικής άμυνας, μετά και την αδυναμία της κυβέρνησης Μπάιντεν να περάσει από το Κογκρέσο πρόσθετη οικονομική βοήθεια προς το Κίεβο.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποδέχθηκε με θέρμη την εκλογή Τουσκ, διότι η εμπειρία του, ως πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα φανεί χρήσιμη, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιρρήσεις για την περαιτέρω ενίσχυση της Ουκρανίας, που προέρχονται κυρίως από την Ουγγαρία. Στην ερχόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 14 και 15 Δεκεμβρίου θα συζητηθεί η ενταξιακή προοπτική της Ουκρανίας στην Ευρώπη, με τη Βουδαπέστη να δηλώνει κάθετα αντίθετη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ο ευρωσκεπτικισμός δεν ηττήθηκε με την εκλογή Τουσκ, όπως αφελώς έγραψαν αρκετές ευρωπαϊκές εφημερίδες. Η ακροδεξιά στην Πολωνία παραμένει ισχυρή και η φιλοευρωπαϊκή στροφή που υποσχέθηκε ο Τουσκ θα βρει ισχυρές αντιστάσεις στο εσωτερικό.
