Υπόμνημα με θέμα: «Επί της Δημόσιας Διαβούλευσης του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔ) των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΛΑΠ) Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου κατά το μέρος που αφορά τον ποταμό Ερύμανθο, το οποίο ήδη υποβλήθηκε στην Γενική Διεύθυνση Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας», μας κοινοποιεί ο εκπρόσωπος του φορέα «Πολιτιστικό Κέντρο Βιδιακίου Αρκαδίας – ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», Γιώργος Κολιόπουλος, πληροφορώντας μας, επιπλέον, ότι η Δημόσια Διαβούλευση ολοκληρώνεται έως τις 10/11/2023.
Επισυνάπτονται φωτογραφίες που αναφέρονται στο ποτάμι, σε δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού που αναπτύσσονται σε αυτό, καθώς και σε προστατευόμενα είδη της πανίδας του, τα οποία απειλούνται σε περίπτωση που δεν θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα «ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ Π.1-Π.2-Π.3-Π.4». Η δε παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς θα επηρεάσει αρνητικά την κατάσταση του εν λόγω ποτάμιου συστήματος.
Αναλυτικά το Υπόμνημα:
Πολιτιστικό Κέντρο Βιδιακίου Αρκαδίας – «Το Σχολείο» – ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Για την Ανάπτυξη, το Περιβάλλον και την Πολιτιστική Κληρονομιά
ΠΡΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ του
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Λεωφόρος Μεσογείων 119, Αθήνα.
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Επί της Δημόσιας Διαβούλευσης του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔ) των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΛΑΠ) Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου κατά το μέρος του που αφορά τον ΠΟΤΑΜΟ ΕΡΥΜΑΝΘΟ.
Έχοντας έννομο συμφέρον, επιθυμούμε να θέσουμε υπόψη σας με το παρόν υπόμνημά μας, αναφορικά με το προσχέδιο της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ των ΛΑΠ του Υδατικού Διαμερίσματος της Δυτικής Πελοποννήσου κατά το μέρος του που περιλαμβάνει τον ποταμό Ερύμανθο, τα ακόλουθα:
Α. ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
Αναφέρονται οι κρίσιμες περιβαλλοντικές παράμετροι με βάση τις οποίες τεκμηριώνουμε στην συνέχεια τις παρατηρήσεις – προτάσεις μας.
1) ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Ο ποταμός Ερύμανθος πηγάζει από το ομώνυμο όρος, το οποίο έχει ενταχθεί στον κατάλογο των οικοτόπων του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR2320008. Ο ποταμός και το όρος Ερύμανθος έχουν ως κατ΄ αρχήν χωροταξικό προορισμό την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Τούτος ο προορισμός θεμελιώθηκε στο άρθρο 3 του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου του έτους 2003 (ΦΕΚ Β΄ 1485/2003) και επαναλαμβάνεται στο άρθρο 10 παρ. 3.5.1 της εν ισχύ Αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας του έτους 2020 (ΦΕΚ Δ΄ 845/2020), όπου αναφέρονται κατά λέξη οι εξής χωροταξικοί προορισμοί γενικώς για τον Ερύμανθο: «οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός, θρησκευτικός – προσκυνηματικός τουρισμός, εναλλακτικές μορφές και δραστηριότητες ορεινού, λιμναίου και ποτάμιου τουρισμού»
2) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΡΥΜΑΝΘΟ
Στον ποταμό Ερύμανθο αναπτύσσονται δραστηριότητες: rafting, canoe-kayak, fly fishing (ψάρεμα και στην συνέχεια απελευθέρωση των ψαριών), μικτή πεζοπορία με περπάτημα και κολύμβηση, επισκέψεις σε καταρράχτες, παρατήρηση πτηνών – θηλαστικών και εντόμων, επισκέψεις στα γεφύρια και στα πολιτιστικά μνημεία και εν γένει πραγματοποιούνται δραστηριότητες αναψυχής.
Επιπλέον σχεδιάζεται η επέκταση των πεζοπορικών μονοπατιών:(α) από το δρυοδάσος της Κάπελης Γορτυνίας, (β) το δρυοδάσος της Φολόης και, (γ) από την Αρχαία Ολυμπία, με προορισμό τον ποταμό Ερύμανθο.
3) ΜΝΗΜΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Παραπλεύρως, πλησίον και επί του ποταμού Ερυμάνθου, βρίσκεται πλήθος Πολιτιστικών Μνημείων τα περισσότερα των οποίων έχουν χαρακτηριστεί ως Αρχαιολογικοί Χώροι ή Διατηρητέα Μνημεία. Πρόκειται κυρίως για τα εξής ανά Τοπική Κοινότητα (ΤΚ): (α) ΤΚ Αστρά: «Ασκητήριο Αγ. Ιωάννου Νουσάς», (β) ΤΚ Αγράμπελων: Ιστορική μονή «Παναγίας Πορετσού» -Το επί του ποταμού « Γεφύρι του Κοκλώνη», (γ) ΤΚ Αρχαίας Ψωφίδας: Το Αρχαίο Θέατρο -Τα Κυκλώπεια Τείχη – Η Ακρόπολη της Αρχαίας Ψωφίδας – Το «Τοξωτό Γεφύρι»- Το «Κάστρο του Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου», (δ) ΤΚ Ορεινής: Οι Λαξευτοί Τάφοι σε σχήμα «Γ» των βασιλέων της Αρχαίας Ψωφίδος, (ε) ΤΚ Λαμπείας (Δίβρη): Βυζαντινός Ναός «Αγίας Τριάδας» – Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί ως «ενδιαφέρων οικισμός» – Το Θεογέφυρο «Διαβολογιόφυρο» – Το γεφύρι της Κλομποκής – οι Μπαρουτόμυλοι της Δίβρης – Τα δύο Σύγγρεια Σχολεία – Η δίπλα στον ποταμό στην θέση Δομοκός Αρχαία πόλη που λεγόταν «Θραύστος» ή κατ’ άλλους «Όπους», (στ) Ο Ναός της «Ερυκίνης Αφροδίτης», (ζ) ΤΚ Παραλογγών – Ο οικισμός των Παραλογγών έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός – Το επί του ποταμού «Παραλογγίτικο γεφύρι», (η) ΤΚ Βιδιακίου – Το επί του ποταμού «γεφύρι του Δομοκού ή Βιδιακίτικο» – Η Ακρόπολη της Αρχαίας Στράτου – Το Σύγγρειο Σχολείο, (θ) ΤΚ Αχλαδινής – Το επί του ποταμού γεφύρι «Πουρνογιόφυρο»
Επιπλέον έχει ιδιαίτερη σημασία να αναφερθεί ότι η περιοχή του Ερύμανθου διαθέτει ένα ισχυρό Πολιτιστικό και Ιστορικό Αφήγημα το οποίο ξεκινάει από τον 4ο Άθλο του Ηρακλή «Ερυμάνθιος Κάπρος» και συνεχίζεται αδιάληπτα κατά τους Προϊστορικούς, Αρχαίους, Βυζαντινούς και Νεότερους χρόνους, τους Αγώνες για την Ανεξαρτησία της πατρίδας μας και μέχρι σήμερα.
4) ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ, ΠΑΝΙΔΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ
4.1) Ιχθυοπανίδα
Σύμφωνα με δειγματοληψίες που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με την Ιχθυοπανίδα από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) από τα έτη 1995 έως και 2020 κυρίως στο άνω μέρος της χαράδρας του Ερυμάνθου, έχουν εντοπιστεί τα ακόλουθα πέντε είδη ιχθύων: (α) Η Ιονική Πέστροφα (Salmo farioides), (β) Η Πελοποννησιακή Μπριάνα (Barbus peloponnesius), (γ) Η Λιάρα (Telestes pleurobipunctatus). (δ) Ο Ποταμοκέφαλος Πελοποννήσου (Squalius peloponensis). (ε) Το Ευρωπαϊκό Χέλι (Anguilla anguila)
Η Ιονική Πέστροφα, η Πελοποννησιακή Μπριάνα και η Λιάρα είναι προστατευόμενα είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ). Επιπλέον το είδος Ιονική Πέστροφα κατατάσσεται στην κατηγορία «Τρωτό» VU [B1b(i,iii,iv)] στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο. Μία δε από τις πιο σημαντικές απειλές για το είδος Ιονική Πέστροφα αφορά τα εμπόδια στη μετακίνηση, ιδιαίτερα τα μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα, που διακόπτουν τη συνεκτικότητα των ποταμών. Το Ευρωπαϊκό Χέλι χαρακτηρίζεται ως «κρισίμως κινδυνεύον» στην Ερυθρά Λίστα της IUCN.
4.2) Θηλαστικά
Από πολλές έγκυρες πηγές προκύπτει ότι στον ποταμό Ερύμανθο ανευρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ενυδρίδα (Lutra lutra) ευρέως δε γνωστή ως βίδρα, είναι θηλαστικό και χρησιμοποιεί ως ενδιαίτημα μόνον το γλυκό νερό. Η ενυδρίδα είναι προστατευόμενο είδος (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) και επιπλέον περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Σε αυτό το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος και επισημαίνεται ότι τα υδροηλεκτρικά φράγματα συνιστούν κίνδυνο για αυτό.
4.3) Πτηνά
Όσον αφορά στα Πτηνά τα οποία σχετίζονται άμεσα με τον Ερύμανθο: Το Τρυγόνι προσελκύεται στην παραποτάμια περιοχή για ανεύρεση τροφής. Ο Φιδαετός (Προστατευόμενο είδος) αναζητάει τροφή στο ποτάμι (βλ. νερόφιδα). Η Μπεκάτσα διαχειμάζει και στο ποτάμι. Τα Μεταναστευτικά (παρα – υδάτια) πουλιά κάνουν επίσης στάση στο ποτάμι.
4.4) Χλωρίδα
Όσον αφορά στην Χλωρίδα είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι: η «Ασθένεια των Πλατάνων» (μεταχρωματικό έλκους του πλατάνου – Ceratocystis Fimpriata ) έχει πλήξει και τα πλατάνια του ποταμού Ερύμανθου. Ως γνωστόν κοπή πλατάνων μεταξύ και αυτών που έχουν μολυνθεί από την ασθένεια, κατά τις απαραίτητες χωματουργικές εργασίες και έργα οδοποιίας π.χ. κατασκευής αγωγών προσαγωγής για υδροηλεκτρικούς σταθμούς, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους ευρείας εξάπλωσης της ασθένειας.
5) ΤΟΠΙΟ – ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
Το ανάγλυφο του φαραγγιού του ποταμού Ερύμανθου στο μεγαλύτερο μήκος παρουσιάζει μεγάλες κλίσεις όσον αφορά στα πρανή. Ενδεχόμενες χωματουργικές εργασίες και έργα οδοποιίας για υδροηλεκτρικά έργα επί των πρανών θα συνοδεύονται αναπόφευκτα με αλλοίωση του ανάγλυφου και κατολισθήσεις προς την κοίτη του ποταμού. Ήδη από έργο δημιουργίας ΜΥΗΣ, το οποίο τελικά ακυρώθηκε από το ΣτΕ, έχει προκληθεί τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή (δηλαδή μορφολογικές αλλοιώσεις, κατολισθήσεις, μπάζωμα και στένεμα της κοίτης του ποταμού) στην περιοχή του Ερύμανθου «Παλαιοφυτειά» και «Παραλογγίτικο» γεφύρι.
Σχετίζεται άμεσα με τα παραπάνω και έχει εφαρμογή η ΑΠΟΦΑΣΗ 49828 ΦΕΚ 2464 Β /2008 της ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: «Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» στην οποία στο Άρθρο 15- Παρ.3 αναφέρεται ότι « .. Δεν πρέπει να επιτρέπονται έργα οδοποιίας η κατασκευή των οποίων απαιτεί ουσιώδη μεταβολή στην παραποτάμια βλάστηση και σε γεωλογικούς σχηματισμούς ή συνεπάγεται επίχωση της κοίτης του υδατορεύματος ή ενδέχεται να προκαλέσει κατολισθήσεις, διαβρώσεις και ασταθείς εδαφικές συνθήκες»
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λαμβάνοντας υπόψιν τα προαναφερθέντα, υποβάλλουμε επί του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ ΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, κατά το μέρος του που αφορά τον ΠΟΤΑΜΟ ΕΡΥΜΑΝΘΟ, τις ακόλουθες παρατηρήσεις – προτάσεις:
Απαιτείται η προσθήκη της πρόβλεψης ότι: «Όλα τα ποτάμια συστήματα «ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ Π.1-Π.2-Π.3-Π.4» προορίζονται για την ανάπτυξη Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και για Δραστηριότητες Αναψυχής». Τούτο, διότι οι Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού και οι Δραστηριότητες Αναψυχής είναι οι χωροταξικοί προορισμοί του, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το υδατικό περιβάλλον του, αναδεικνύουν σε ευρύτερους κύκλους ανθρώπων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη φυσική ομορφιά του και αποτελούν την κύρια διέξοδο για την επιβίωση της παρά τον ποταμό Ερύμανθο περιοχής, η οποία απειλείται από οικονομικό μαρασμό και ερήμωση.
Πρέπει να θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα «ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ Π.1-Π.2-Π.3-Π.4», διότι τυχόν παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς: (α) Είναι προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στον Ερύμανθο επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση του εν λόγω ποτάμιου συστήματος όσον αφορά: τα αναφερόμενα σε αυτό Πολιτιστικά – Ιστορικά Μνημεία, την Πανίδα η οποία περιλαμβάνει και σημαντικά Προστατευόμενα Είδη και την Χλωρίδα. (β) Είναι επίσης προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στον Ερύμανθο θα προκαλέσει μορφολογικές αλλοιώσεις του συστήματος. (γ) Καθιστά ανέφικτη την Οικολογική Παροχή για την διατήρηση του υδατικού συστήματος. (δ) Επηρεάζει αρνητικά κάθε προοπτική ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και Δραστηριοτήτων Αναψυχής, παρά τον χωροταξικό προορισμό του.
30/10/2023
Ο Νόμιμος Εκπρόσωπος
Γεώργιος Κολιόπουλος
