Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΝΙΚΑ*
Γράφοντας την προηγούμενη εβδομάδα στην πάντα φιλόξενη «Ελευθερία» για τον Ταΰγετο, δε σημαίνει πως δεν ισχύουν τα αντίστοιχα και ανάλογα, σε θέματα ιστορίας, περιβαλλοντικής αξίας και προσφοράς, αλλά και σωρείας προβλημάτων, για τα άλλα Βουνά του Μοριά. Αναφέρομαι κυρίως στις οροσειρές του Πάρνωνα, του Μαινάλου και της Ζήρειας, που, μαζί με τον Ταΰγετο, υπήρξαν χώροι επαναστάσεων, διαμόρφωσης των εθνικών και θρησκευτικών συνειδήσεων, δημιουργίας πολιτισμού και διαφύλαξης των παραδόσεων.
Η εγκατάλειψη των Μοραΐτικων βουνών αποτελεί μια ζοφερή πραγματικότητα και αυτό αποδεικνύεται από τη δραματική πληθυσμιακή συρρίκνωση ιστορικών ορεινών οικισμών, αλλά και την αναστολή λειτουργίας του συνόλου σχεδόν των σχολείων τους, που μετατράπηκαν, στην καλύτερη περίπτωση, σε πολιτιστικά κέντρα ή σε λαογραφικά μουσεία, ανοιχτά συνήθως μόνο τον Αύγουστο. Για τη συγκράτηση νέων ανθρώπων, την τέλεση γάμων και βαπτίσεων και την παραγωγική δραστηριότητα, η απάντηση είναι ευνόητη.
Ανακαλώ στη μνήμη μου την αγωνία, για την εγκατάλειψη των ορεινών οικισμών της Αρκαδίας, του μακαριστού Μητροπολίτη Μαντινείας και Κυνουρίας ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, όπου συχνά αναφέρονταν στην παρουσία, στη λειτουργία της Κυριακής, μόνο του Ιερέα και του ψάλτη.
Είναι ενδιαφέρον να θυμηθούμε οι παλαιότεροι τη γεμάτη ΖΩΝΤΑΝΙΑ εικόνα, πριν από 50 χρόνια, των οικισμών του Ανατολικού και του Δυτικού Ταΰγετου. Των χωριών της Αλαγονίας και της ορεινής Μάνης, των κωμοπόλεων του Γεωργιτσίου, του Λογγανίκου, της Αναβρετής και της Άρνας. Να προβληματισθούμε, το «γιατί» μεγαλοχώρια του Πάρνωνα, όπως ως παράδειγμα το Καστρί, ο Άγιος Πέτρος και ο Κοσμάς εγκαταλείπονται, αλλά και γιατί ολόκληρη η Γορτυνία (να μη μας ξεγελά η τουριστική Βυτίνα) συρρικνώνεται συνεχώς πληθυσμιακά και τα σχολεία της έκλεισαν σχεδόν παντού.
Ας συνειδητοποιήσουμε πως η εγκατάλειψη των βουνών μας συνεπάγεται τη συρρίκνωση της Ελλάδος. Είναι βολικό το επιχείρημα πως για την εγκατάλειψη ευθύνεται κυρίως ο καταναλωτισμός, η ελκυστικότητα των παραθαλάσσιων περιοχών, η αναζήτηση της εύκολης και καλύτερης ζωής και άλλα συναφή. Η κύρια αιτία πρέπει να αναζητηθεί στο κράτος μας, στον προγραμματισμό και στις προτεραιότητες που αυτό δίνει. Προτεραιότητες, που να συνδέονται όχι με πολιτικές πομφόλυγες και ψηφοθηρικούς διορισμούς, αλλά με μελέτες και διάθεση πόρων για την ολιστική ανάπτυξη μιας ορεινής περιοχής.
Τα ιστορικά βουνά της Πελοποννήσου, με τα μοναστήρια και τις εκκλησίες, όπου σωστά αποκαλούνται το «Άγιον Όρος της Νοτίου Ελλάδος», τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα, τα εκλεκτά προϊόντα, την αρχιτεκτονική των οικισμών, τα μονοπάτια και κυρίως τη μεγάλη αγάπη των λίγων που διαμένουν και των πολλών που έλκουν την καταγωγή από τα ορεινά χωριά, μπορεί και πρέπει να αποκτήσουν και πάλι ζωντάνια και δυναμισμό.
Σε οικονομικά δυσκολότερες εποχές, το κράτος μας φρόντισε και διάθεσε πόρους για την αναζωογόνηση και την ανάπτυξη ορεινών περιοχών, όπως είναι το Πήλιο και το Ζαγόρι στην Πίνδο, με ορατά αποτελέσματα, εκεί, στην παραγωγή, τον τουρισμό, τη γενικότερη ανάπτυξη και τη συγκράτηση του πληθυσμού.
Σήμερα, με τα ευρωπαϊκά προγράμματα, τη δεδομένη παρώθηση της Ε.Ε. και τις αυξημένες δυνατότητες του κράτους, επιβάλλεται να υπάρξουν γνήσια πολιτική βούληση, κεντρικός συντονισμός, μελέτες και συνέργειες με αυτοδιοίκηση και επιμελητήρια, για την αξιοποίηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος, που είναι η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των Μοραΐτικων βουνών. Δεν είναι μόνο η ιστορία, η παράδοση, ο τουρισμός και οι παραγωγικές δυνατότητες των βουνών μας. Είναι, επιπλέον, η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ μεταβολή και το αίτημα για ποιότητα στη ζωή μας, που επιβάλλει τη συγκεκριμένη επιλογή.
pan.e.nikas@gmail.com
* Παναγιώτης Νίκας, τέως περιφερειάρχης και πρώην δήμαρχος Καλαμάτας, σε τρεις διαδοχικές δημοτικές περιόδους και πρόεδρος της ΠΕΔ Πελοποννήσου, παλαιότερα αντινομάρχης Μεσσηνίας.
