- Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ
Την 27η Ιανουαρίου του 1945, οι άνδρες του Κόκκινου Στρατού απελευθερώνουν το μαρτυρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς, διασώζοντας τους εναπομείνατες 7000 περίπου κρατούμενους. Αποστεωμένα σώματα, διαλυμένες ψυχές, δωμάτια βασανισμού, φούρνοι, καμινάδες και θάλαμοι αερίων, η κόλαση επί γης. Πάνω από 1.300.000 άνθρωποι πέρασαν από το στρατόπεδο από τους οποίους εξοντώθηκαν 1,1 εκατομμύριο.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιερώνει την 27η Ιανουαρίου ως Διεθνή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος. Το σχέδιο της απόφασης υποβλήθηκε από το Ισραήλ και το στήριξαν 89 χώρες, καλώντας τα κράτη-μέλη μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας να μεταδώσουν τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος και να μάθουν οι νέες γενιές ότι η μισαλλοδοξία μεταξύ των λαών οδηγεί σε πράξεις γενοκτονίας.
Είναι πολλές φορές που αναρωτιέται κανείς εάν διδάσκονται τα έθνη από την ιστορία τους. Εάν έχουν κάνει μια σοβαρή συζήτηση για την πορεία τους στη διαχρονία, πως εξελίχθηκαν, πως κατάφεραν να εδραιωθούν στη γη, όπου κατοικούν και εξελίσσονται. Εάν αναζήτησαν την ιστορική τους προέλευση και κατά πόσο συνεπής είναι με αυτή και αν χρήζει βελτίωσης η αντίληψη που έχουν για το παρελθόν τους, αξιοποιώντας τα εργαλεία που απλόχερα δίνει τόσο η ιστορική όσο και φιλοσοφική επιστήμη. Εάν κατάφεραν να μείνουν συνεπή στις διακηρύξεις τους, όταν για πρώτη φορά συγκροτήθηκαν ως έθνη, όρισαν τα σύνορά τους, ορκίσθηκαν στα ιερά και όσιά τους, έθεσαν την ιστορική τους βάση ως διακριτή σταθερά ανάμεσα στα άλλα έθνη. Εάν μετά από διώξεις που υπέστησαν κάποια από αυτά τα έθνη, έκαναν την ενδοσκόπησή τους και διατράνωσαν στη διεθνή κοινότητα την επιθυμία τους να μην ξανασυμβεί ποτέ γενοκτονία, εθνοκάθαρση και εκτοπισμός. Εάν αυτά τα έθνη εμπράκτως απέδειξαν ότι αντιστέκονται σε κάθε παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πρωτοστατούν στη διαφύλαξή τους.
Και ύστερα έρχεται ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ και προτείνει τον εκτοπισμό όλων των Παλαστινίων της Γάζας σε τεχνητό νησί στη Μεσόγειο. Η λογική έχει χαθεί και ο συναγωνισμός για το ποιος θα προτείνει το πιο εξωφρενικό επιχείρημα, την πιο αδιανόητη λύση, καθιστά τον διάλογο περιττή διαδικασία. Αλήθεια, πώς μπορεί κάποιος να αντικρούσει αυτό το επίχειρημα του Ισραήλ; Ποια εργαλεία μπορούν να δώσουν τα κατάλληλα επιχειρήματα για να αντιμετωπίσει η διεθνής κοινότητα μια τέτοια πρόταση – πρόκληση. Σάμπως, δεν γνωρίζει ο ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών ότι ο εκτοπισμός είναι έγκλημα πολέμου, έγκλημα κατά της ανθρωπότητας όπως ορίζει ρητά ο ΟΗΕ; Το επιχείρημα των Ισραηλινών είναι τόσο εξωφρενικό που δεν άπτεται λογικής αντιμετώπισης. Για αυτό τον λόγο το προτείνει το Ισραήλ, ώστε να προκαλέσει σοκ και να συνειδητοποιήσει όλη η διεθνής κοινότητα ότι οι Ισραηλινοί δεν πρόκειται να ζήσουν πλάι με τους Παλαιστίνιους. Και αφού δεν θα γίνει δεκτός ο εκτοπισμός τους, θα συνεχίζει το Ισραήλ να ισοπεδώνει τη Γάζα, μέχρι να αναγκαστούν οι Παλαιστίνιοι να ακολουθήσουν τον δρόμο της προσφυγιάς.
Ήταν αρχές του 1940 όταν ο Χίτλερ συζητούσε εμπιστευτικά την οριστική λύση του εβραϊκού ζητήματος. Οι ιδέες πολλές, πρωτότυπης απανθρωπιάς που με ευφάνταστο ζήλο οι συνδαιτημόνες του Χίτλερ προσέφεραν για συζήτηση. Στην αρχή προτάθηκε η λύση της Μαγαδασκάρης. Στο αφιλόξενο νησί του Ινδικού ωκεανού, ένα μέρος μακρυνό, θα στέλνονταν 4.000.000 Εβραίοι. Το νησί θα διοικούσαν τα SS με σκοπό τη γενοκτονία των «εκτοπισθέντων». Το υπόμνημα συντάχθηκε από τον Χίμμλερ και ο Χίτλερ το ενέκρινε. Το πρόβλημα, όμως, ήταν ο τεράστιος αγγλικός στόλος, ο οποίος ήταν αδύνατον να καταναυμαχηθεί από τον αντίστοιχο γερμανικό και τελικά εγκαταλείφθηκε η ιδέα της Μαγαδασκαρής. Τότε έπεσε η ιδέα να μεταφερθούν στην αφιλόξενη Σιβηρία, όταν οι Γερμανοί θα ολοκλήρωναν την κατάληψη της Ρωσίας. Όταν σταμάτησε, όμως, η προέλαση της Βέρμαχτ και ο Κόκκινος Στράτος εμφάνισε σημάδια ανασυγκρότησης, προκρίθηκε η λύση τη Πολώνιας και του Μαρτυρικού Άουσβιτς.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Και αν στην εποχή της μετανεωτερικότητας, όπου κάθε ιστορική αναφορά απαξιώνεται από τις ελίτ θεωρώντας ότι τα πάντα προσμετρώνται στην κλίμακα κόστους-οφέλους, αδιαφορώντας για την ταυτοτική σύνθεση που ορίζουν τα κράτη και τα έθνη, η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη να κάνει συνεχώς τα ίδια λάθη. Και κάθε φορά, μετά από εκατομμύρια νεκρούς θα φθάνει στο ίδιο συμπέρασμα. Ότι δεν συζήτησε αρκετά για να αποφύγει την τραγωδία, καταλήγοντας να λέει κάθε φορά το ίδιο τετριμμένο «ποτέ ξανά».
Πόσα «ποτέ ξανά» αντέχει, τελικά, η ανθρωπότητα; Ή καλύτερα, πόσες φορές θα το ακούσουμε ακόμα;
