- Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ
Σαν σήμερα, στις 30 Ιανουαρίου του 1988 ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του, Τουργκούτ Οζάλ στο Νταβός της Ελβετίας. Μετά από την επτάχρονη διακοπή του ελληνοτουρκικού διαλόγου από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η συνάντηση αυτή σήμανε την επανεκκίνηση των συνομιλιών για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η συνάντηση των Παπανδρέου και Οζάλ στο Νταβός πήρε διεθνείς διαστάσεις, καθώς θεωρήθηκε ως ακόμη μια εκδήλωση του πνεύματος της προσέγγισης το οποίο εκείνη την εποχή έκανε την εμφάνισή του στον διεθνή χώρο. Η άνοδος του Γκορμπατσόφ στην ηγεσία της ΕΣΣΔ το 1985 και η ανασυγκρότηση που προανήγγειλε, η επονομαζόμενη «Περεστρόικα», έθετε τις βάσεις για την έναρξη του διαλόγου μεταξύ Δύσης και Σοβιετικής Ένωσης. Δεν μπορούσε, λοιπόν, να ιδωθεί διαφορετικά και η ελληνοτουρκική προσέγγιση. Το επεσήμανε και ο ιδρυτής και πρόεδρος του Φόρουμ, Κλάους Σβαμπ, επισημαίνοντας ότι η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών αποτελούσε «θρίαμβο του δυναμισμού της παγκοσμιότητας των οικονομικών σχέσεων».
Οι δύο άνδρες συμφώνησαν στον «μη πόλεμο», Αθήνα και Άγκυρα θα απείχαν από έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας των δύο χωρών και φθάσαμε στην 1η Φεβρουαρίου, όπου υπογράφηκε η συμφωνία με την οποία ξεκινούσε ο διάλoγος με σκοπό τη βελτίωση των σχέσεων Ελλάδος-Τουρκίας. Την ίδια χρονιά υπογράφεται το μνημόνιο μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Παπούλια-Γιλμάζ, το οποίο προβλέπει την υπογραφή ΜΟΕ (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) στο Αιγαίο.
Ο έλληνας πρωθυπουργός τον Ιούνιο του 1988, ύστερα από πρόταση δυσπιστίας που είχε υποβάλει η Νέα Δημοκρατία, είπε από το βήμα της Βουλής το περίφημο «mea culpa». Ο Παπανδρέου παραδέχθηκε ότι είχε κάνει λάθος που για χάρη τού «μη πολέμου» έβάλε στο «ράφι» το Κυπριακό και δεσμεύτηκε απέναντι στον Οζάλ, ότι η Ελλάδα θα απόσχει από οποιαδήποτε έρευνα στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου αν και η Τουρκία κάνει το ίδιο, έως ότου επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Με λίγα λόγια, ο Παπανδρέου μετάνιωσε με την πολιτική του «μη πολέμου» που είχε υιοθετηθεί στο Νταβός, αναθεωρώντας την αρχική πολιτική του «μη διαλόγου».
Πριν φθάσουμε στη Συμφωνία του Νταβός, είχε προηγηθεί το Μάρτιο του 1987 το επεισόδιο με το ωκεανογραφικό Σισμίκ. Οι Τούρκοι αντιδρώντας στην πρόθεση του Παπανδρέου να ξεκινήσει έρευνες για την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο, έβγαλαν ανοικτά το Σισμίκ συνοδεία πολεμικών πλοίων. Ο έλληνας πρωθυπουργός έδωσε εντολή να βυθίσουν το τουρκικό ωκεανογραφικό και τα συνοδά του πλοία, εάν προχωρούσε σε έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η σύρραξη απετράπη κυριολεκτικώς την τελευταία στιγμή, ύστερα από παρέμβαση των ΗΠΑ.
Το ΠΑΣΟΚ στην αρχή της κυβερνητικής του θητείας, καθόρισε το αυστηρό πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μέσα από την πρακτική της διεθνοπολιτικής αυτονόμησης και την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική που ακολούθησε η Ελλάδα. Μη διάλογος με την Τουρκία, έως ότου αποχωρήσουν τα κατοχικά στρατεύματα και οι έποικοι. Απόρριψη της Διζωνικής-Δικοινοτικής Ομοσπονδίας ως λύση του Κυπριακού. Στο Αιγαίο αναγνωρίζεται μια και μόνο ελληνοτουρκική διαφορά, αυτή της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η εξάντληση, όμως, του μεταπολιτευτικού ριζοσπαστισμού που καταγράφηκε στα χρόνια της «Αλλαγής», το πρόγραμμα λιτότητας, αλλά και το «σκάνδαλο Κοσκωτά», οδήγησαν την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην αλλαγή αντιμετώπισης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Συμφωνία του Νταβός δεν μπόρεσε να αμβλύνει τις ελληνοτουρκικές διαφορές, κυρίως λόγω του αναθεωρητισμού της Άγκυρας και ανάγκασε τον Παπανδρέου λίγους μήνες αργότερα με το mea culpa να την αναστείλει αναγνωρίζοντας το αδιέξοδο.
