«Πολλές φορές με γλύτωσες βρε Αη-Γιώργη…» τραγούδησαν με πολύ κέφι μικροί και μεγάλοι ντυμένοι με τις τοπικές παραδοσιακές φορεσιές, λαμβάνοντας μέρος για μια ακόμη φορά στην αναβίωση του εθίμου του Αη-Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας ανήμερα της εορτής του Αγίου, την Κυριακή 23 Απριλίου 2023.
Με τα μέλη Χορού Αρχαίας Τραγωδίας θα μπορούσαν να παρομοιαστούν οι συμμετέχοντες, οι οποίοι ξεκινούν τον χορό και τα τραγούδια προς τιμή του Αγίου από την κορυφή του βράχου του Γουλά, ο οποίος δεσπόζει στα 400 μ. πάνω από τη Νεστάνη, στη συνέχεια προσκυνούν στην Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου και χορεύουν στο αλώνι του Παπαγιάννη, το οποίο βρίσκεται κάτω από τη μονή και τέλος παρέες παρέες κατηφορίζουν με τελικό προορισμό την κεντρική πλατεία του χωριού, τραγουδώντας αυτοσχέδια τραγούδια για τον Άγιο και κρατώντας γκλίτσες (ξύλινες μαγκούρες) διακοσμημένες με αγριοσέλινο και λουλούδια. Το συγκεκριμένο φυτό φυτρώνει μόνο στον λόφο του Γουλά και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αθλητικούς αγώνες και το στεφάνωμα των αθλητών με αυτό.
Το αξιοσημείωτο με την αναβίωση του εθίμου αυτού, το οποίο είναι εγγεγραμμένο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το 2019, είναι ότι παίρνουν μέρος πολλοί άνδρες και γυναίκες νεαρών ηλικιών, ενώ πολλές φορές απόδημοι Νεστανιώτες —πολλοί μετανάστευσαν τις προηγούμενες δεκαετίες στο εξωτερικό, υπάρχει ισχυρή παρουσία τους στο Σικάγο— επισκέπτονται την ιδιαίτερη πατρίδα τους εκείνη την ημέρα, για να τιμήσουν το έθιμο. Με αυτόν το τρόπο η διατήρησή του παραμένει ζωντανή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η οικογένεια Βέρρου, η οποία με την παρουσία τόσο της μεγαλύτερης όσο και της νεότερης γενιάς θέλησε να πάρει μέρος στην αναβίωση, φορώντας την «πουκαμίσα»,την παραδοσιακή φορεσιά της περιοχής για τους άνδρες και τις γυναίκες, η οποία είχε κατασκευαστεί με μεράκι και πολλή αγάπη από παλιότερο μέλος της οικογένειας.
Το ύφασμα κατασκευής των φορεσιών ονομάζεται καψέϊκο και πιστεύεται πως ίσως η τεχνοτροπία είχε τις ρίζες της στο χωριό Κάψια της Αρκαδίας —το οποίο απέχει 12,7 περίπου χιλιόμετρα από τη Νεστάνη— αλλά είχε υιοθετηθεί και από τις γυναίκες του χωριού. Γεωμετρικά σχήματα και όμορφα χρώματα διακοσμούν το μεγαλύτερο μέρος τους ενώ είναι ιδιαίτερα κολακευτικές για τη γυναικεία σιλουέτα.
Τελικός προορισμός των αναβιωτών αποτελεί η κεντρική πλατεία, στην οποία πραγματοποιήθηκε παραδοσιακό γλέντι.
Ακολουθούν ενδεικτικά δυο παραδοσιακά τραγούδια, τα οποία τραγουδιούνται με το στόμα χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων από τις παρέες των συμμετεχόντων.
Αγγελική Γεωργοπούλου
ΤΟΥ ΑΓΙΩΡΗ (Τραγούδι χορωδίας – μη χορευτικό)
Άγιε μ’ Αγιώρη καλά το λέει τ’ αηδόνι
καλά το λέει τ’ αηδόνι μεσ’ του Γουλά τ’ αλώνι.
(αλλιώς : καλά το λέει τ’ αηδόνι στης εκκλησιάς τ’ αλώνι)
Πολλές φορές με γλύτωσες βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι απ’ των Τουρκών τα χέρια
και τούτην ώρα γλύτωμε βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι μεγάλο τ’ όνομά σου.
Θα φέρω λίτρες το κερί βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι κ’ αμάξια το λιβάνι
και τα βουβαλοτόμαρα βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι να κουβαλάν το λάδι.
Να φτιάξω την Αγιά Σοφιά βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι το μέγα Μοναστήρι
να βάλω μέσα καλογριές βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι κι απ’έξω καλογέρους
και αυτό το γέρο γούμενο βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι να τους ξομολογάει.
Πανηγυράκι γίνεται βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι στης εκκλησιάς τ’ αλώνι
που ’κει φυσάνε οι τέσσερις βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι και συνεμπάζουν δέκα.
Και η Μάρω με τη μάνα της βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι τρογύρω το μαζώνει
και η μάνα της της έλεγε βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι έβγα Μάρω απ’ τ’ αλώνι
να μην σε κρούξει ο κουρνιαχτός βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι και σε μαυρίσει ο ήλιος.
– Εγώ τον ήλιο αγαπώ βρ’ Αγιώρη
καλά το λέει τ’ αηδόνι τον κουρνιαχτό τον θέλω
ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΜΠΗΚΑ ΣΤΟ ΧΟΡΟ
Τώρα που μπήκα στο χορό να τραγουδήσω θέλω
ωχ! ν’ ανοίξω τι ν’ ανοίξω την καρδούλα μου κυρά μου.
Ν’ ανοίξω την καρδούλα μου να την ελελουδίσω
ωχ! τα λέλουδα, τα λέλουδα θέλουν δροσιά κυρά μου
τα λέλουδα θέλουν δροσιά τα κυπαρίσσια αέρα
ωχ! τα νιάτα με τα νιάτα με τη λεβεντιά κυρά μου.
τα νιάτα με τη λεβεντιά δεν έρχονται όλη μέρα
άει ντουνιά μου, άει ντουνιά μου δε σε χάρηκε η καρδιά μου
άει ντουνιά μου πενεμένε δε σε χάρηκα καημένε
Άιντε μωρέ καπέ ντουνιά με μένα μην παινιέσαι
τι εγώ ’μουν που σε γλένταγα και τώρα μ’ απαρνιέσαι.
Στους ουρανούς θε ν’ ανεβώ στα σύννεφα να κάτσω
ωχ! να πάρω πε- να πάρω πένα και χαρτί κυρά μου
να πάρω πένα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι
ωχ! να γράψω τι να γράψω για τον έρωτα κυρά μου
να γράψω για τον έρωτα να στείλω της αγάπης.
Έρωτά μου έρωτά μου, δε σε χάρηκε η καρδιά μου
έρωτά μου έρωτά μου, δε ρωτάς για τ’ όνομά μου
έρωτα πανάθεμά σε τυραννείς και δε λυπάσαι.
Ο έρωτας δεν είν’ ανθός να μαραθεί να πέσει
παρά είναι βάτος και αγκαθιά και αλίμονο, όποιον μπλέξει.
Με το τραγούδι αυτό συνήθως αρχίζει ο πρώτος χορός της άνοιξης τόσο πάνω στο
βράχο του Γουλά όσο και στο Αλώνι του Παπαγιάννη.
