Ο Σαίξπηρ στο εμβληματικό του έργο «Ιούλιος Καίσαρ», ο μάντης προειδοποιεί τον Ρωμαίο αυτοκράτορα «να φοβάσαι τις ειδούς του Μαρτίου». Η συνέχεια γνωστή, οι συγκλητικοί δολοφονούν τον Καίσαρα στη Γερουσία με 23 μαχαιριές υπό την καθοδήγηση του Κάσσιου και του Βρούτου. Λίγο πριν ξεψυχήσει ο Καίσαρας αναφωνεί: «Και συ τέκνο Βρούτε;».
Σαν σήμερα, λοιπόν, 15 Μαρτίου του 44 π.Χ., δολοφονείται ο Ιούλιος Καίσαρας, ύστερα από συνωμοσία των συγκλητικών. Η λέξη «Ειδοί» προέρχεται από τη λατινική «Idus» και σημαίνει η μέση του μήνα. Για τους μήνες Μάρτιο, Μάιο, Οκτώβριο και Ιούλιο οι Ειδοί ήταν στις 15, ενώ τους υπόλοιπους μήνες ήταν στις 13. Στη ρωμαϊκή παράδοση οι Ειδοί του Μαρτίου ήταν ημέρα αφιερωμένη στον Άρη, τον θεό του πολέμου. Άλλωστε, Mars στα λατινικά είναι το όνομα του Άρη από όπου και το όνομα του μήνα Μαρτίου.
Ο Πλούταρχος, ο οποίος έγραψε για τη δολοφονία 150 χρόνια αργότερα, αναφέρει ως εγκεφάλους πίσω από τη συνωμοσία τον Βρούτο και τον Κάσσιο. Οι δυο τους, είχαν συμμαχήσει με τον Ρωμαίο στρατηγό Πομπήιο στην εμφύλια διαμάχη που είχε με τον Καίσαρα, αλλά ύστερα άλλαξαν πλευρά. Ο Καίσαρας με τον Πομπήιο ήταν παλιοί σύμμαχοι και μαζί με τον Μάρκο Κράσσο δημιούργησαν το 60 π.Χ. μία ανεπίσημη Τριανδρία. Την επόμενη χρονιά, το 59 π.Χ., ο Πομπήιος και ο Καίσαρας εκλέχθησαν Ύπατοι της Ρώμης. Επισφράγισμα της συμμαχίας υπήρξε ο γάμος του Πομπήιου με την κόρη του Καίσαρα, Ιουλία.
Ο Καίσαρας αναχωρεί για την εκστρατεία στη Γαλατία, ενώ ο Πομπήιος παραμένει στη Ρώμη προκειμένου να διευθύνει τη Σύγκλητο. Το 54 π.Χ. πεθαίνει η Ιουλία και ένα χρόνο αργότερα, ο Μάρκος Κράσσος. Οι σχέσεις μεταξύ Καίσαρα και Πομπήιου διαταράσσονται, ύστερα και από την επιτυχημένη εκστρατεία του Καίσαρα. Ο Πομπήιος παίρνει το μέρος των συντηρητικών της Συγκλήτου, οι οποίοι φοβόντουσαν ότι ο Καίσαρας θα επιδίωκε να γίνει δικτάτορας της Ρώμης. Το 52 π.Χ. τον διέταξαν να διαλύσει τις λεγεώνες του, να παραιτηθεί από το αξίωμά του και να επιστρέψει στη Ρώμη για να δικαστεί και να τιμωρηθεί. Ο Καίσαρας το δέχεται υπό έναν όρο. Να κάνει το ίδιο και ο Πομπήιος. Η Σύγκλητος συνειδητοποίησε ότι ο Καίσαρας δεν θα κάνει πίσω και τον ανακηρύσσει εχθρό της Ρώμης.
«Ο κύβος ερρίφθη», αναφώνησε ο Καίσαρας και με την 13η Λεγεώνα στις 10 Ιανουαρίου του 49 π.Χ. διασχίζει τον Ρουβίκωνα, τον ποταμό που σύμφωνα με τον νόμο όποιος Ρωμαίος τον διασχίσει παύει να έχει τον έλεγχο του στρατού του. Είναι η αρχή του εμφυλίου και λήγει με τη θριαμβευτική νίκη του Καίσαρα στη Μάχη των Φαρσάλων. Ο Πομπήιος καταφεύγει στην Αίγυπτο, όπου και δολοφονείται το 48 π.Χ. από τους ανθρώπους που υποτίθεται είχαν σταλεί για να τον υποδεχθούν.
Έχοντας επικρατήσει ο Καίσαρας στον εμφύλιο, εγκαθίσταται στη Ρώμη τον Οκτώβριο του 45 και τον Φεβρουάριο του 44 π.Χ, ονομάζεται «ισόβιος δικτάτορας» της Ρώμης. Δεν ήταν βασιλιάς, αλλά απέκτησε ισοδύναμο βασιλικής δύναμης, προκαλώντας την ανησυχία στους συντηρητικούς της Συγκλήτου, οι οποίοι είχαν διαβλέψει τις προθέσεις του Καίσαρα να αλλάξει την κυβέρνηση της Ρώμης.
Ο Πλούταρχος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι στις 15 Μαρτίου, καθώς ο Καίσαρας κατευθυνόταν στη Γερουσία εν μέσω πλήθους που τον αποθέωνε και τον επευφημούσε, είδε τον μάντη που τον είχε προειδοποιήσει και του απευθύνθηκε «είδες, ήρθαν οι Ειδοί του Μαρτίου και δεν έπαθα τίποτα» με τον μάντη να απαντά «ήρθαν, αλλά δεν πέρασαν ακόμα». Μέσα στο πλήθος ήταν ο Έλληνας σοφιστής Αρτεμίδωρος ο Κνίδιος, που έδωσε στον Καίσαρα ένα σημείωμα, «διάβασέ το μόνος γιατί περιέχει σημαντικά πράγματα» του είπε, αλλά ο Καίσαρας τον αγνόησε. Όπως είχε αγνοήσει και τη σύζυγό του που είχε δει ένα κακό όνειρο και τον παρακάλεσε να μην επισκεφθεί τη Γερουσία.
Ήταν, λοιπόν, το πεπρωμένο του Καίσαρα αναπόφευκτο; Προφανώς. Το κυνήγι της εξουσίας ενέχει πολλαπλούς κινδύνους. Όσο πιο ψηλά φθάνει κανείς, όσο πετυχαίνει τους στόχους του και τις φιλοδοξίες του, τόσο μισητός γίνεται από τους άλλους μνηστήρες της εξουσίας. Γίνεται όμως και ευάλωτος και μαζί με την αλαζονεία που του προσδίδει η εξουσία, καταλήγει απρόσεχτος και μόνος.
Ο Καβάφης στο ποίημά του «Μάρτιαι Ειδοί», αναδεικνύει τη συνάντηση με το αναπόφευκτο:
Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.
Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,
τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.
Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια··
έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο
κανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,
και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,
είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν’ αναβάλεις
κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρους
που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις
(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη
κι η Σύγκλητος αυτή, κι ευθύς να τα γνωρίσεις
τα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.
