- Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ
Κάθε κρίσιμη καμπή είναι δίκοπο μαχαίρι, αφού καθορίζει την πορεία ενός έθνους. Από τη μια μεριά, μπορεί να είναι ευεργετική και να βοηθήσει στην ανάδυση θεσμών που θα εκσυγχρονίσουν την κοινωνία. Από την άλλη, μπορεί να προωθήσει την ανάδυση κλειστών θεσμών και να οδηγήσουν σε οπισθοδρόμηση. Η ελληνική ιστορία είναι γεμάτη τέτοιες καμπές και σίγουρα, ο Γεώργιος Α΄ ήταν πρωταγωνιστής σε αρκετές από αυτές.
Μετά την επανάσταση του 1862 και την αποπομπή του Όθωνα, οι επαναστάτες προκήρυξαν εκλογές αντιπροσώπων για Εθνοσυνέλευση, η οποία θα ψήφιζε νέο σύνταγμα. Χρειάστηκαν δύο ολόκληρα χρόνια για την ψήφιση συντάγματος. Έτσι, λοιπόν, το 1864 ορίζεται ως πολίτευμα η βασιλευομένη δημοκρατία, αντί της μέχρι τότε συνταγματικής μοναρχίας. Μεταξύ άλλων κατοχυρώθηκαν η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, η μυστική και καθολική ψήφος του ανδρικού πληθυσμού, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και η δημιουργία κομμάτων μέσω του δικαιώματος του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Σε όλα τα παραπάνω ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ δεν έφερε καμία αντίρρηση και απέδειξε ότι διέθετε πολιτικό αισθητήριο και ήξερε να προσαρμόζεται στις αλλαγές των καιρών.
Παρόλα αυτά και παρά την πρόβλεψη να προέρχεται η κυβέρνηση από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το Σύνταγμα δεν ανέφερε ρητά, καθότι αυτονόητο, ότι ο βασιλιάς δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο πρώτο κόμμα. Αυτήν την ασάφεια εκμεταλλεύθηκε ο Γεώργιος, για να διορίζει κυβερνήσεις της αρεσκείας του. Ο χαρισματικός πολιτικός Χαρίλαος Τρικούπης δημοσιεύει το άρθρο «Τις πταίει;» το 1875 και αναγκάζει τον Γεώργιο να αποδεχτεί την «αρχή της δεδηλωμένης». Την υποχρέωση δηλαδή του βασιλιά να αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πλειοψηφούντος κόμματος.
Η προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 και η Κρητική Επανάσταση τη διετία 1896-1897, που επέφερε την αυτονομία της Κρήτης, δυνάμωσε περαιτέρω την βασιλεία του Γεωργίου Α΄. Ο αποτυχημένος ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου στην Ελλάδα, επέφερε πολιτική κρίση που την εκμεταλλεύθηκε ο Γεώργιος και κατάφερε να επιβληθεί στο Κοινοβούλιο, ασκώντας προσωπική πολιτική.
Το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί στις 15 Αυγούστου 1909, φέρνει σε αρκετά δύσκολη θέση τον Γεώργιο. Απαίτηση των στρατιωτικών ήταν η αποπομπή του Διαδόχου Κωνσταντίνου και γενικά των πριγκίπων από την ενεργό στρατιωτική υπηρεσία. Η πολιτική κατάσταση όμως δεν εξομαλύνθηκε. Ο Σύνδεσμος περιορίστηκε σε ένα γενικό ευχολόγιο για τη βελτίωση της διοίκησης και της παιδείας, που όμως βοήθησε στην έκρηξη λαϊκών αιτημάτων απαιτώντας την «Ανόρθωση». Παρά τον υψηλό αριθμό νομοσχεδίων που ψηφίστηκαν στη Βουλή, η συνεργασία στρατιωτικών και παλαιών πολιτικών όδευε σε αδιέξοδο.
Ο ερχομός του Ελευθερίου Βενιζέλου στην Αθήνα από την Κρήτη το 1909, ήταν ο «από μηχανής θεός» που χρειαζόταν η χώρα. Η απαίτηση του Συνδέσμου και μερίδας της κοινωνίας ήταν η σύγκληση Συντακτικής Βουλής, προκειμένου να ξηλωθεί η βασιλεία από την Ελλάδα. Ο Βενιζέλος επέβαλε τη σύγκληση Αναθεωρητικής Βουλής, μη θέλοντας να διαταράξει τις σχέσεις του με τον Γεώργιο, γνωρίζοντας την επιρροή που είχε σε μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Κάλεσε, μάλιστα, τον βασιλιά να «τεθεί επικεφαλής της ανορθωτικής κινήσεως». Στο κάλεσμα ανταποκρίθηκε ο Γεώργιος και διόρισε τον Βενιζέλο πρωθυπουργό. Σε αγαστή συνεργασία οι δυο τους, προετοίμασαν την Ελλάδα για την πολεμική εξόρμηση των Βαλκανικών Πολέμων.
Πηγές
• 1915 Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ, Γιώργος Θ. Μαυροκορδάτος, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ
• ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, ΤΟΜΟΣ 1&2, Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
